Toàn cảnh căng thẳng Nhật Bản - Trung Quốc cuối năm 2025
(NS) - Từ đầu quý IV/2025, quan hệ Nhật Bản – Trung Quốc rơi vào vòng xoáy căng thẳng mới xoay quanh vấn đề Đài Loan và hoạt động quân sự trên biển. Loạt động thái ngoại giao, kinh tế và an ninh diễn ra dồn dập trong tháng 10–11/2025 đã biến khu vực Hoa Đông trở thành điểm nóng chiến lược. Bài viết dưới đây tổng hợp toàn cảnh 5 hồi, tái hiện dòng thời gian sự kiện, phân tích nguyên nhân và dự đoán xu hướng sắp tới.
Hồi 1 - Ngòi nổ ban đầu
Trong giai đoạn 25–28/10/2025, căng thẳng Nhật – Trung bắt đầu bùng lên khi Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae, trong buổi trả lời báo chí ngày 28/10, tuyên bố rằng bất kỳ cuộc tấn công nào của Trung Quốc vào Đài Loan có thể được Tokyo xem là “mối đe dọa sự tồn vong”, cho phép Nhật kích hoạt “quyền tự vệ tập thể”. Phát biểu này ngay lập tức được đánh giá là ngòi nổ trực tiếp khiến quan hệ giữa hai nước bước vào giai đoạn đối đầu mới, bởi nó chạm vào vấn đề tối nhạy cảm trong chính sách đối ngoại của Bắc Kinh.
Ngay sau đó, từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11/2025, Trung Quốc phản ứng lập tức và mạnh mẽ về mặt ngoại giao. Bộ Ngoại giao Trung Quốc triệu đại sứ Nhật tại Bắc Kinh để phản đối, cáo buộc Tokyo “can thiệp nội bộ” và yêu cầu Nhật Bản phải tôn trọng nguyên tắc “Một Trung Quốc”. Hàng loạt tuyên bố cứng rắn được phát đi trong những ngày tiếp theo cho thấy Bắc Kinh muốn gửi tín hiệu cảnh báo rõ ràng đến Tokyo về bất kỳ hàm ý can dự nào liên quan Đài Loan.
Từ ngày 1 đến 12/11/2025, tình hình nhanh chóng chuyển sang căng thẳng ngoài thực địa. Ngày 1/11, tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc xuất hiện ở vùng biển phía đông Đài Loan rồi áp sát vùng nhận dạng phòng không của Nhật (JADIZ). Từ 7 đến 10/11, các tàu hải cảnh Trung Quốc tăng tần suất xuất hiện gần Senkaku/Điếu Ngư, làm dấy lên lo ngại về va chạm trên biển. Đến ngày 12/11, Nhật Bản tiến hành tập trận chung với Mỹ và Philippines tại biển Hoa Đông, báo hiệu mức độ chuẩn bị quân sự cao hơn trong bối cảnh căng thẳng leo thang.
Nguyên nhân lịch sử bên lề:
Tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư hình thành từ thập niên 1970; các vấn đề lịch sử thời chiến và sự trỗi dậy nhanh chóng của Trung Quốc nhiều năm qua tạo ra lớp nền bất ổn lâu dài cho quan hệ song phương.
Hồi 2 - Phản ứng của Trung Quốc: Loạt động thái mạnh tay sau phát biểu của Nhật
28/10 – 30/10/2025: Phản ứng ngoại giao
Ngay sau phát biểu của Thủ tướng Nhật, Trung Quốc đã triệu đại sứ Nhật tại Bắc Kinh vào ngày 29/10 để bày tỏ phản đối mạnh mẽ. Đây được xem là phản ứng ngoại giao tức thời, cho thấy mức độ nhạy cảm của Bắc Kinh trước vấn đề Đài Loan.
Trong vòng 48 giờ tiếp theo, Bộ Ngoại giao Trung Quốc liên tục đưa ra các tuyên bố cảnh báo Tokyo “không được vượt làn ranh đỏ”. Những thông điệp này nhằm gửi tín hiệu cứng rắn rằng Bắc Kinh sẽ không chấp nhận bất kỳ hành động hay lập trường nào có thể được xem là can thiệp vào “vấn đề nội bộ”.
01–15/11/2025: Siết du lịch và giao lưu
Từ ngày 1/11/2025, các hãng hàng không lớn của Trung Quốc đồng loạt triển khai chính sách hoàn hoặc hủy vé đi Nhật miễn phí, khiến kế hoạch của hàng chục nghìn du khách phải thay đổi. Đây được xem là biện pháp đầu tiên Bắc Kinh áp dụng nhằm tạo sức ép kinh tế sau căng thẳng ngoại giao.
Tính đến 15/11, khoảng 500.000 lượt đặt chỗ du lịch từ Trung Quốc sang Nhật đã bị hủy hoặc dời lịch. Con số này gây tác động rõ rệt lên ngành du lịch và bán lẻ Nhật Bản, đặc biệt tại các điểm đến vốn phụ thuộc vào lượng khách Trung Quốc.
Song song đó, trong giai đoạn 3–10/11, Trung Quốc đình chỉ hàng loạt hoạt động giao lưu văn hóa và sự kiện hợp tác với Nhật. Việc ngừng tổ chức các lễ hội, hội thảo và chương trình biểu diễn cho thấy Bắc Kinh đang thu hẹp các kênh tiếp xúc song phương như một phần của chiến lược gây sức ép rộng hơn.
Hồi 3 - Quan hệ nghịch lý: Đối đầu chiến lược nhưng ràng buộc kinh tế
Năm 2025, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật, trong khi Nhật đứng trong nhóm đối tác công nghệ quan trọng của Trung Quốc. Chuỗi cung ứng linh kiện điện tử, ô tô, robot công nghiệp vẫn phụ thuộc lẫn nhau.
Từ tháng 10–11/2025, dù căng thẳng leo thang, trao đổi hàng hóa giữa hai nước chỉ giảm nhẹ ở lĩnh vực du lịch – dịch vụ; xuất nhập khẩu công nghiệp chưa bị siết chặt, cho thấy sự phụ thuộc kinh tế khiến hai bên khó đối đầu toàn diện.
Nhật tăng tốc hợp tác quốc phòng với Mỹ từ tháng 9/2025, nhưng vẫn duy trì các kênh đối thoại ngoại giao với Bắc Kinh suốt tháng 11.
Hồi 4 - Tác động lan rộng: Chuỗi cung ứng và an ninh khu vực
Từ tháng 10 đến 12/2025, rủi ro địa chính trị gia tăng khiến nhiều doanh nghiệp Nhật bắt đầu chuyển hướng chuỗi cung ứng, tìm kiếm cơ sở sản xuất thay thế tại Việt Nam, Thái Lan và Malaysia. Xu hướng này nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc và tận dụng môi trường ổn định hơn tại Đông Nam Á.
Cùng thời điểm, các liên minh an ninh khu vực được củng cố mạnh. Tháng 11/2025, Mỹ – Nhật – Philippines mở rộng tập trận ở biển Hoa Đông, thể hiện sự phối hợp chặt chẽ trước các hoạt động của Trung Quốc.
Cuối năm 2025, nguy cơ va chạm ngoài ý muốn tăng cao khi hải cảnh Nhật và Trung liên tục áp sát tại Senkaku/Điếu Ngư. Các tình huống tiếp cận gần khiến lo ngại gia tăng về khả năng xảy ra sự cố bất ngờ, có thể kích hoạt vòng leo thang mới trong bối cảnh quan hệ hai nước đang đầy nhạy cảm.
Hồi 5 - Bài học ngoại giao đáng giá
Từ chuỗi diễn biến cuối năm 2025, có thể rút ra rằng chỉ một phát biểu của lãnh đạo cấp cao cũng đủ tạo ra hiệu ứng dây chuyền lan rộng từ ngoại giao sang kinh tế, cho thấy mức độ nhạy cảm và liên kết chặt chẽ trong quan hệ Nhật – Trung. Giai đoạn tháng 10–11/2025 đặc biệt cho thấy cạnh tranh chiến lược giữa hai nước ngày càng sắc nét, khi những động thái trên biển và các biện pháp gây sức ép kinh tế của Trung Quốc liên tục được gia tăng. Tuy vậy, bất chấp căng thẳng leo thang, quan hệ song phương vẫn không rơi vào đối đầu toàn diện do hai nền kinh tế phụ thuộc sâu vào nhau, khiến Nhật – Trung duy trì trạng thái “đối đầu nhưng không đứt gãy”, vừa cảnh giác vừa buộc phải hợp tác.
Trung Quốc được dự đoán sẽ tiếp tục duy trì các biện pháp siết du lịch thêm vài tháng như một công cụ gây sức ép mềm, trong khi Nhật Bản dự kiến tăng cường hợp tác quốc phòng với Mỹ để củng cố vị thế chiến lược trong khu vực. Dù vậy, Tokyo vẫn sẽ cố giữ kênh đối thoại mở nhằm giảm nguy cơ va chạm ngoài ý muốn. Yếu tố then chốt quyết định mức độ căng thẳng trong năm 2026 vẫn là tình hình Đài Loan, vốn đóng vai trò như biến số lớn nhất trong mọi kịch bản an ninh của Đông Á.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
