Kiến Nghị Tăng Cường Xử Phạt Vi Phạm Về Thuốc Và Thực Phẩm Chức Năng Giả

(NS) - Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên kêu gọi nâng mức xử phạt hành chính và hình sự đối với hành vi sản xuất, kinh doanh thuốc và thực phẩm chức năng giả, vì mức hiện tại chưa đủ sức răn đe.

Ngày 26/5, tại một hội thảo về vấn đề ngăn chặn thuốc giả do Báo Tiền Phong tổ chức, Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên đã nêu rõ quan điểm về sự cần thiết của việc nâng cao mức xử phạt đối với các hành vi liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng giả. Ông nhấn mạnh rằng các quy định hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính và hình sự vẫn chưa đủ sức răn đe để ngăn chặn triệt để tình trạng này. Thứ trưởng cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận đề xuất nghiên cứu nâng mức xử phạt và các cơ quan liên quan đang tích cực phối hợp để điều chỉnh. Ông viện dẫn ví dụ về việc tăng cường xử phạt giao thông đã giúp nâng cao ý thức người dân, dẫn đến tỷ lệ ca cấp cứu do tai nạn giao thông nhập viện giảm hơn 30%.

Tuần trước, Chính phủ cũng đã trình Quốc hội dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự, đề xuất tăng gấp đôi mức phạt bổ sung đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm. Cụ thể, theo Điều 193 về tội Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, mức phạt bổ sung được đề xuất tăng từ 20-100 triệu đồng lên 40-200 triệu đồng. Cá nhân vi phạm có thể bị cấm hành nghề từ 1 đến 5 năm, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. Đối với pháp nhân thương mại, mức phạt có thể lên tới 36 tỷ đồng (hiện tại là 18 tỷ), và thậm chí có thể bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn trong một số trường hợp.

Thứ trưởng Tuyên khẳng định tầm quan trọng của thuốc trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, bên cạnh cơ sở vật chất và nhân lực. Ông chỉ ra rằng thuốc giả không chỉ gây hại trực tiếp đến sức khỏe người bệnh mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế, làm giảm uy tín của ngành y tế và đe dọa sự phát triển của ngành dược. Việc thuốc giả xuất hiện và lưu hành trên thị trường là trách nhiệm của nhiều khâu, không riêng ngành y tế. Ông khẳng định quan điểm nhất quán của Bộ Y tế là phải đấu tranh mạnh mẽ, xử lý nghiêm minh, không có vùng cấm hay ngoại lệ. Đồng thời, Thứ trưởng cũng thừa nhận thách thức trong việc vừa cải cách thủ tục hành chính tối đa, vừa đảm bảo quản lý chặt chẽ nhưng vẫn tạo điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp.

Từ góc độ thực tế điều trị, Tiến sĩ Dược sĩ Nguyễn Quốc Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, chia sẻ rằng thuốc giả gây ra ba mối nguy chính: làm mất "thời gian vàng" trong điều trị, đưa thêm độc chất vào cơ thể, và làm tăng chi phí điều trị. Bệnh viện Chợ Rẫy đã triển khai chương trình cảnh giác dược để giám sát, phát hiện và ngăn ngừa hậu quả của thuốc giả, thậm chí phải gửi mẫu đi kiểm nghiệm độc lập trong những trường hợp cần thiết.

Trong khi đó, Tiến sĩ Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, cảnh báo về nguy cơ thuốc giả gia tăng do sự hội nhập và phát triển của thương mại điện tử, đặc biệt là trên các nền tảng trực tuyến. Mặc dù hệ thống quản lý đã khá đầy đủ, công tác phòng chống thuốc giả vẫn còn nhiều điểm yếu. Các đối tượng sản xuất thuốc giả hoạt động ngày càng tinh vi, gây khó khăn cho việc kiểm soát. Tình trạng nhà thuốc bán hàng không hóa đơn, không rõ nguồn gốc cũng vẫn còn. Hệ thống kiểm nghiệm thuốc của Việt Nam, bao gồm 3 viện trung ương và 62 trung tâm cấp tỉnh, đang thiếu trang thiết bị hiện đại để kiểm tra nhanh tại chỗ và chưa đồng bộ về năng lực.

Các Giải Pháp Toàn Diện Để Ngăn Chặn Thuốc Giả

Các chuyên gia đã cùng nhau đưa ra nhiều nhóm giải pháp tổng thể để ngăn chặn vấn nạn thuốc giả. Theo ông Mạnh Hùng, trước hết cần hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường mức phạt và bổ sung các quy định chặt chẽ hơn trong việc kiểm soát hoạt động bán thuốc trực tuyến, đồng thời công khai thông tin của các đơn vị phân phối và áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc bằng mã QR. Song song đó, cần siết chặt công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở kinh doanh dược, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đặc biệt là những trường hợp kinh doanh trên mạng xã hội. Một trụ cột quan trọng khác là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ như blockchain, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành dược đồng bộ toàn quốc, và triển khai rộng rãi phần mềm theo dõi đơn thuốc, bệnh án điện tử.

Phó Giáo sư Tiến sĩ Trần Việt Hùng, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TP HCM, nhấn mạnh sự cấp thiết của việc xây dựng một hệ thống giám sát quốc gia về thuốc. Ông chỉ ra rằng Việt Nam hiện chưa có một chiến lược toàn diện trong phòng chống thuốc giả, và việc phát hiện, xử lý chủ yếu vẫn dựa vào lực lượng công an, quản lý thị trường, dưới sự điều phối của Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia. Ông nhận định rằng cách tiếp cận này chủ yếu mang tính chất hậu kiểm, trong khi bối cảnh hiện nay đòi hỏi một hệ thống giám sát chủ động, hiện đại và đồng bộ hơn. Theo ông Việt Hùng, hệ thống này cần ứng dụng công nghệ để theo dõi và truy xuất nguồn gốc thuốc, từ đó phát hiện sớm thuốc giả hoặc thuốc kém chất lượng. Điều này cũng giúp người dân dễ dàng tra cứu và xác minh chất lượng thuốc. Hệ thống còn cần khả năng kết nối dữ liệu giữa các cơ quan quản lý và đơn vị liên quan nhằm kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc, tránh bỏ sót vi phạm.

Thứ trưởng Tuyên cho biết Bộ Y tế sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là ở cấp chính quyền cơ sở và tăng cường kiểm tra đột xuất các doanh nghiệp có sản phẩm nghi ngờ là giả. Cùng với đó là nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin và năng lực hệ thống kiểm nghiệm để phát hiện thuốc giả hiệu quả hơn. Ông Tuyên thông tin thêm: "Hiện Bộ Y tế cho phép doanh nghiệp được tự công bố hồ sơ. Tuy nhiên, trong 7 ngày chúng tôi sẽ rà soát, nếu không đạt yêu cầu sẽ cho thu hồi".

Bộ Y tế cũng đã có yêu cầu rõ ràng đối với y bác sĩ về việc không quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng. Theo các quy định mới trong Luật Dược 2024 và Nghị định đang được xây dựng, chỉ các cơ sở đủ điều kiện kinh doanh dược mới được phép bán thuốc qua mạng. Các sàn thương mại điện tử phải có giấy phép của Bộ Công Thương và chỉ được phép bán các loại thuốc không kê đơn thuộc danh mục do Bộ Y tế ban hành. Đặc biệt, hành vi bán thuốc qua livestream trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Zalo bị nghiêm cấm hoàn toàn.

Trong thời gian gần đây, tình trạng buôn bán, lưu hành và sử dụng thuốc giả, thuốc kém chất lượng đang có xu hướng gia tăng. Trong năm 2023, các lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 160 vụ việc liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả, tiến hành xử lý hành chính và truy cứu hình sự nhiều đối tượng. Bước sang năm 2024, đã có 27 loại thuốc bị đình chỉ lưu hành do không đạt tiêu chuẩn chất lượng, trong đó có 8 loại được xác định là thuốc giả.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính khoảng 1/10 loại thuốc đang lưu hành tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình là thuốc giả hoặc kém chất lượng. Tổ chức này cũng đưa ra con số đáng báo động: mỗi năm có khoảng 500.000 người tử vong ở châu Phi và khu vực cận Sahara do sử dụng thuốc giả trong điều trị sốt rét và các bệnh truyền nhiễm khác.

Cùng chuyên mục

Y tế

6 điều không nên làm ngay sau khi ăn để tránh gây hại cho tiêu hóa

Y tế

Băng huyết sau uống thuốc phá thai

Y tế

Ngâm lá rừng để "rút độc", cụ ông suýt mất chân

Y tế

U tử cung khổng lồ khiến bụng bệnh nhân to như mang thai 9 tháng

Y tế

Cứu chân cho người phụ nữ bị xe tải cán dập nát ở TP HCM

Y tế

Sản phụ sinh con tại nhà, ngâm bánh nhau trong muối hột: Cảnh báo rủi ro từ trào lưu “thuận tự nhiên”

Xem thêm